Cztery kilometry od centrum Szentendre, urokliwego miasteczka nad Dunajem, znajduje się Muzeum Wsi. Kilka godzin wędrówki po skansenie pozwala na przeniesienie się w czasie do dawnych wiosek węgierskich.

Dzięki Muzeum Wsi Szentendre trafiamy do świata drewnianych zagród, przydomowych ogródków z kolorowymi kwiatami, podwórek z drabiniastymi wozami i narzędziami, jakich używano przed laty, poletek uprawnych, gdzie rosną papryka, słoneczniki i winorośl. Jest ono największym na Węgrzech muzeum architektury wiejskiej pod gołym niebem, liczy 274 obiekty udostępnione turystom. Jego celem było zgromadzenie eksponatów z dziesięciu regionów kraju, pokazanie podobieństw i różnic, jakie zaobserwować można najlepiej poprzez budowle, wyposażenie i wystrój wnętrz.

PIERWSZY SKANSEN BYŁ W SZWECJI

Wystawy wiejskich zagród i dworów pojawiły się w Europie już w drugiej połowie XIX wieku. Pierwsza odbyła się w Paryżu w 1867 r., druga w Wiedniu sześć lat później.

Te i podobne wystawy miały jednak charakter okazjonalny, przemijający. Szwedowi Arturowi Haseliusowi wpadł wtedy do głowy pomysł, aby stworzyć ekspozycję stałą, która służyłaby nie tylko badaczom, ale i turystom spragnionym nieco innych niż dworskie i pałacowe atrakcje. Po wielu latach ciężkiej pracy udało mu się w 1891 roku na przedmieściach Sztokholmu otworzyć pierwsze w świecie muzeum wsi na wolnym powietrzu, które nazwał Skansen.

WYSTAWA NA TYSIĄCLECIE PAŃSTWA

Węgrzy także poszli za przykładem Szweda organizując w 1000—lecie powstania państwa węgierskiego, w 1896 r., wielką wystawę plenerową, na której zgromadzono 24 obiekty, w skład których wchodziły domy mieszkalne, zabudowania gospodarcze i drewniany kościół. Rok później wystawę rozebrano pozostawiając tylko kilka egzemplarzy, które przekazano do muzeum folkloru.

Do dawnej wiejskiej architektury na Węgrzech wrócono dopiero w latach 60-tych XX wieku. Otwierano skanseny w różnych rejonach kraju. Największy, pod Szentendre, udostępniono publiczności w lutym 1967 r.

WĘDRÓWKA Z MAPKĄ I BUTELKĄ WODY

Przy wejściu do skansenu otrzymujemy mapki, które pokazują umiejscowienie poszczególnych zagród i wiosek. W słoneczny dzień trzeba wziąć ze sobą koniecznie coś do picia, bo wędrówka może trwać dobrych parę godzin. Samo odszukiwanie ukrytych za wzgórkiem czy laskiem wiosek sprawia ogromną przyjemność. Trzeba jednak dobrze uważać na oznakowania, w innym wypadku można trochę pobłądzić.

Zwiedzamy osady charakterystyczne dla północnych Węgier, obszarów górnej i środkowej Cisy, Niziny Węgierskiej, terenów północno – wschodnich, Małej Niziny Węgierskiej, południowych i północnych terenów zadunajskich, obszaru nad Balatonem i innych. Wędrujemy po zagrodach z żurawiem, oglądamy drewniany kościół z dzwonnicą, młyn, stodoły z drabiniastymi wozami, budynki dla zwierząt. Odwiedzamy warsztaty rzemieślnicze – stolarnie, czy kuźnie wykorzystujące do pracy energię pozyskiwaną dzięki płynącej wodzie.

Ogromne wrażenie wywierają zadbane chaty jedno i dwuizbowe, w których znajdują się ozdobione malowidłami piece kuchenne, łóżka z ułożonymi jedna na drugiej haftowanymi poduchami, ozdobnymi kredensami z odświętnymi naczyniami. Komory pełne są narzędzi używanych do codziennej pracy. Są tu garnki, stolnice, kołowrotki, warsztaty tkackie.

SZKOŁA, WINIARNIA, KOŚCIÓŁ...

Oglądamy szkołę. W jednej izbie ustawiono kilka ławek z tabliczkami, na których uczniowie stawiali swoje pierwsze litery. Tablica, katedra, dzwonek, a nawet rózga do karania, dają jako takie wyobrażenie o dawnej edukacji.

W innej części skansenu gościnni gospodarze zapraszają na szklaneczkę wina. Najpierw jednak trzeba obejrzeć plantację winorośli, potem wypada zajrzeć do chaty, w której zgromadzono naczynia do wina, prasy do wyciskania soku i przede wszystkim gąsiorki z różnymi rodzajami boskiego trunku.

Jedną z najstarszych budowli w skansenie jest kościół grecko – katolicki umiejscowiony wraz z cmentarzem na najwyższym wzniesieniu. Z piękną drewnianą dzwonnicą góruje nad okolicą. W kościółku pochodzącym z XVII w. zgromadzono liczne ikony przedstawiające m.in. 12 apostołów.

Cmentarz Reformatorów zrekonstruowano zgodnie z dawnymi wierzeniami, które mówiły, że miejsce pochówku musi być oddzielone od żywych drogą lub wodą. To zapobiega przedostawaniu się dusz zmarłych do świata żywych.

W upalny dzień do biletu wstępu warto dokupić bilet na pociąg, który obwozi turystów po rozlokowanych na 60 hektarach wioskach.